Kilo vermeyi amaçlayan çeşitli cerrahi prosedürleri içeren bariatrik cerrahinin diyabet üzerinde önemli bir etkisi olduğu gösterilmiştir. Çeşitli çalışmalar, bariatrik cerrahinin hastaların büyük bir kısmında diyabetin gerilemesine veya tamamen iyileşmesine yol açabileceğini göstermiştir. Bu konudaki dönüm noktası niteliğindeki çalışmalardan biri, bariatrik cerrahi veya diyet ve egzersiz gibi geleneksel kilo verme yöntemleri uygulanan obez bireylerden oluşan bir kohortu izleyen İsveç Obez Denekler (SOS) çalışmasıdır. Çalışma, bariatrik cerrahinin, geleneksel kilo verme grubuna kıyasla önemli ölçüde daha düşük diyabet insidansı ve daha yüksek diyabet remisyonu ile ilişkili olduğunu bulmuştur.
Bariatrik cerrahi geçiren tip 2 diyabetli hastaları inceleyen çalışmalar, ameliyatın şeker kontrolünde önemli iyiliklere yol açtığını ve hastaların yüksek bir oranının diyabet remisyonuna ulaştığını yani tamamen iyileştiğini açıklamışlardır. Ayrıca bariatrik cerrahinin diyabet üzerindeki yararlı etkilerinin işlemden sonra 5 yıla kadar da devam ettiğini belirtmişlerdir. Yine benzer şekilde bariatrik cerrahinin geleneksel tedavilere kıyasla daha yüksek oranda diyabet remisyonu veya iyileşmesi ile ilişkili olduğu bildirilmiştir. Ayrıca bariatrik cerrahinin kan basıncı, kolesterol seviyeleri ve insülin direnci gibi diğer metabolik parametrelerde önemli iyileşmelere yol açtığını da bildirmektedir.
2020’de JAMA Surgery’de yayınlanan bir araştırma, bariatrik cerrahi geçiren obezite ve tip 2 diyabet hastalarının, cerrahi olmayan hastalara kıyasla diyabetik retinopati (diyabetin görme kaybına neden olabilen bir komplikasyonu) geliştirme riskinin daha düşük olduğunu bildirdi. Çalışma 4.000’den fazla hastayı 7 yıla kadar takip etti ve ameliyat olanların diyabetik retinopati gelişme riskinin ameliyat olmayanlara göre %61 daha düşük olduğunu belirtmektedir.
Diabetes Care’de 2019 yılında yayınlanan başka bir çalışmada, bariatrik cerrahinin, obezite ve tip 2 diyabetli hastalarda, kardiyovasküler olaylarda (kalp krizi ve felç gibi) önemli bir azalma ile ilişkili olduğunu bildirmiştir. Çalışma 5 yıla kadar 13.000’den fazla hastayı takip etti ve ameliyat olanların kardiyovasküler olay yaşama riskinin ameliyat olmayanlara göre %40 daha düşük olduğunu belirmiştir
2020’de Diabetes, Obesity and Metabolism’de yayınlanan sistematik bir inceleme ve meta-analiz ise, bariatrik cerrahinin HbA1c (uzun süreli kan şekeri kontrolünün bir ölçüsü), açlık glikozu ve insülin direnci dahil olmak üzere çeşitli diyabet belirteçlerinde önemli gelişmelere yol açtığını buldu. İnceleme, tip 2 diyabetli 6.000’den fazla hastayı içeren 45 çalışmanın verilerini analiz etti ve bariatrik cerrahinin, cerrahi olmayan tedavilere kıyasla daha yüksek oranda diyabet remisyonu veya iyileşmesi ile ilişkili olduğunu belirtmektedir.
2017’de Diabetes Care’de yayınlanan çalışma verilerini sunacak olursam: obezite ve tip 2 diyabetli 120 hastayı bariatrik cerrahi geçirdikten sonra 5 yıla kadar takip etti. Çalışma, hastaların %75’inin ameliyattan sonraki 1 yıl içinde diyabet remisyonuna ulaştığını ve %64’ünün 5 yıl boyunca hastalıksız yaşadığını belirtti. Çalışma ayrıca ameliyatın kan basıncında, kolesterol seviyelerinde ve yaşam kalitesinde önemli gelişmelere yol açtığını da iletmiştir.
Obesity Surgery’de 2021’de yayınlanan sistematik bir başka meta-analizde, obezite ve tip 2 diyabetli 3.800’den fazla hastayı içeren 36 çalışmanın verileri incelenmiş, buna göre bariatrik cerrahinin, cerrahi olmayan tedavilere kıyasla daha yüksek oranda diyabet remisyonu veya iyileşmesi ile ilişkili olduğunu, cerrahinin faydalarının zaman içinde devam ettiğini belirtmiştir.
2017’de New England Journal of Medicine’de yayınlanan bir araştırma, yoğun tıbbi tedavi veya bariatrik cerrahi (gastrik bypass veya tüp mide ameliyatı) geçirdikten sonra 5 yıla kadar obezite ve tip 2 diyabetli 4.000’den fazla hastayı takip etti. Çalışma, cerrahinin tıbbi tedaviye kıyasla önemli ölçüde daha fazla kilo kaybı ve daha yüksek diyabet remisyonu oranları ile ilişkili olduğunu buldu. Çalışma ayrıca ameliyatın kan basıncı, kolesterol seviyeleri ve yaşam kalitesi gibi diğer sağlık sonuçlarında iyileşmelere yol açtığını da belirtti.
Literatürdeki diğer çalışmalarla birlikte bu çalışmalar, obezitesi olan hastalarda bariatrik cerrahinin diyabet üzerindeki yararlı etkilerine dair güçlü kanıtlar sunmaktadır. Bariatrik cerrahi önemli kilo kaybına yol açabilir, bu da kan şekeri kontrolünü iyileştirebilir, diyabet ilaçlarına olan ihtiyacı azaltabilir ve diyabetle ilişkili komplikasyon riskini azaltabilir. Uzun yıllardır biriken verileri değerlendirdiğimizde, obez bireylerdkie diyabet yönetiminde, bariatrik cerrahinin değerli bir araç olarak potansiyelini vurgulamaktadır.
